مدیران شهر تهران برای مقابله با ابرترافیک مهر، طرح «ساعت کاری شناور» را تصویب کردند. بر اساس این تصمیم، ساعت شروع کار و تحصیل در پنج پله تعریف شده است. به‌طوری‌که کارکنان دستگاه‌ها می‌توانند در ۲ ساعت و با شرایطی که دارند، در محل کار حاضر شوند. شروع سال تحصیلی1401 با دو تغییر بزرگ ترافیکی نسبت به دو سال گذشته همراه است. افزایش حدود ۵۰درصدی حجم ترددهای شهری و کاهش ۵۰درصدی ناوگان اتوبوس و مترو. همین گسل ترافیکی، ازدحام خودروها را تشدید می‌کند. ترافیک از دو مسیر قابل حل است.
به گزارش دنیای اقتصاد، تصمیم مشترک دولت و مدیریت شهری، ساعت کارمندان دولت در تهران همزمان با شروع سال تحصیلی جدید به مدت یک ماه شناور می‌شود. تصمیم‌هایی که نسخه‌های گذشته تغییر ساعت کاری ندارند و به مراتب بیشتر از آنچه در تهران تجربه می‌شود، شماره می‌شود.
این تصمیم یک گام رو به جلو در مدیریت سفر به شماره می‌آید، اما یک پاتک ناقص به ابرترافیک مهر است. تجربه جهانی نشان می‌دهد شناورسازی ساعت کار یکی از دو راه حل اصلی حل مسئله ترافیک است اما جای راه حل دوم در تصمیم‌گیری است که برای مهر ماه سال جاری، خالی است.
پیشبینی ابرترافیک در مهرماه امسال ایجاد می‌شود و مدیریت شهری با مجموعه‌ای از تصمیم‌گیری‌های اجرایی برای تبدیل این پدیده به بحران‌های بحرانی ایجاد می‌کند. امسال با شروع فصل پاییز، ازدحام خودروها و وقوع ترافیک فوق سنگین در معابر پایتخت به دو دلیل قابل پیش بینی است. علت اول، سفرهای تحصیلی و همراه شدن آن با سفرهای کاری است که ماه‌ها بدون اعمال دورکاری انجام می‌شود و می‌توانم پیشبینی حضور هزاران دانش‌آموز و دانشجوی پایتخت‌نشین را داشته باشم، پس از دو سال پیشبینی می‌توان به آن پرداخت.
علت دوم نیز وضعیت رو به اضمحلال ناوگان حمل و نقل عمومی شهر تهران است. جابه‌جا با ناوگان مترو و اتوبوسرانی تهران نسبت به سالهای قبل از میزان ارزیابی‌هایی که نتیجه آن ناوگان در همین حدود است.
به این ترتیبی‌ها امسال با وضعیت روبه‌رو هستند که آمار سفرهای روزانه آنها تا 5/1برابر نسبت به تابستان امسال افزایش می‌یابد، اما تهران ناوگان حمل و نقل عمومی تقریباً نصف شده است. با این وصف می‌توان پیشبینی کرد یک اختلاف سه‌برابری بین میزان مصرف سفر در مهرماه با حمل و نقل عمومی پایتخت وجود دارد و با این معادله می‌توانم از همین حالا پیشبینی کردی تهرانی‌ها با شروع سال تحصیلی جدید با «ابرترافیک» روبه‌رو می‌شوند و آزمایش‌هایی می‌کنند. مثل طول معابر در گیربکس، گره های ترافیکی در معابر اصلی و فرعی، زمانی که در سفرهای خودرویی و… وضعیت به مراتب بدتری نسبت به سال های گذشته خواهد داشت.
برای مدیریت این ابرترافیک دو راهکار کلیدی وجود دارد که در مقاطع خاص توسط کلان‌شهرهای دنیا به کار گرفته می‌شود؛ یکی کاهش سفر با خودروی شخصی از طریق تقویت ناوگان و جذاب‌سازی حمل و نقل عمومی و به تبع آن کاهش جذابیت خودروی شخصی و روش دوم، گردش سفر در بازه اوج ترافیک صبح و عصر است.
در حال حاضر یکی از این دو راه حل با هماهنگی دولت و مدیریت شهری است که در پایتخت اجرا می‌شود و آن ناظر برای اجرای «شناورسازی ساعات کار ادارات دولتی» با هدف استفاده از سفرهای خودرویی در بازه‌های عمومی‌تر نسبت به وضعیت فعلی است. به عبارت دیگر تصمیمات تهرانی که با هماهنگی معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور می‌باشد این است که سازمان‌ها و نهادها را به نحوی تغییر می‌دهد که سفرهای مسافرتی با خودروی شخصی و چه با ناوگان حمل و نقل و نقل مکان انجام شود. عمومی از یک نقطه زمانی، به بازه‌ی وسیع‌تری منتقل می‌شود. جزئیات تصمیم مشترک دولت شهری نشان می‌دهد که نسخه‌ای که قرار است در این سال برای تغییر ساعات کار با هدف کاهش بار ترافیک اجرا شود، مترقی‌ترین نسخه است که در پایتخت اجرا می‌شود و چندین مرحله نسبت به نسخه‌های اصلاح‌کننده‌های هوشمند انجام می‌شود.
طرح طرح ایده شناورسازی ساعت کارمندان با هدف کاهش ترافیک مهر ماه به سال 96 باز می در طول دو سال پیاپی، نسخه‌ای که دولت وقت به اجرای آن تن داد صرفاً شروع کار کارمندان با یک ساعت زمان و تعیین زمان متفاوت برای شروع کار بانک‌ها و ارتش‌ها بود. در سالهای 96 و 97 ساعت شروع کار اداری در پایتخت فقط به مدت دو هفته از 8 به 9 صبح تغییر پیدا کرد.
بسیاری از مدیران شهری وقت اسرار زیادی برای اجرای نسخه‌های مترقی‌تر تغییر ساعات کار دارند، اما نگاه خشک تصمیم‌گیران دولتی در این رابطه مانع اجرای پیشنهادهای مدیریت شهری می‌شود. در مهر ماه سال 98 تصمیمی در دقیقه نودی دولت در پاسخ به درخواست مدیریت شهری برای شناورسازی ساعت کار که یک روز مانده به بازگشایی مدارس انجام شد، این بود که به کارمندان اجازه داده شد با یک ساعت توقف در محل کار خود حاضر شوند و در صورت لزوم برای این زمان «مرخصی ساعتی» ثبت شود.
اما به جای مدل ناقص تغییر ساعت کار که در سه سال 96 98 و پیش از اجراهای اجرا شده بود، اکنون نسخه به مراتب کامل‌تر است که در تهران اجرا می‌شود اشکالات نسخه‌های قدیمی را ندارد. در نسخه‌های قدیمی ترافیک به جای توزیع در یک بازه زمانی بزرگ که به روان شدن ترددها می‌انجامد، صرفاً از یک ساعت به ساعت دیگر پرتاب می‌شود. همچنین در سالهای 96 تا 98 صرفاً ساعت شروع کار تغییر می να να να داد و در نتیجه آن در بار ترافیک عصرگاهی همچنان فوق سنگین و آزاردهنده بود. اشکال سوم تجربیات گذشته تهران این بود که این تصمیم‌گیری‌ها بسیار دیرهنگام اعلام می‌شد و این در حالی است که آزمایش‌ها بارها توصیه کرده‌اند، این تصمیم‌ها را می‌توان به اطلاع‌رسانی به موقع و دادن فرصت به زندگی برای تنظیم الگوی سفرهای روزانه با قواعد جدید تبدیل کرد. به این ترتیب نمی‌توان انتظار تصمیم‌گیری را داشت که 30 شهریور و اعلام می‌شود (مشابه آنچه در سال 98 رخ داد)، آن‌طور که باید بر تغییر و بازتنظیم سبک سفرهای سفر اثر داشته باشد و حتی می‌تواند باعث سرگردانی شاغلان در روزهای اول مهرماه شود. به ویژه با توجه به اینکه بسیاری از افراد شاغل در ادارات و نهادهای مختلف ناگزیر پیش از حضور در محل کار، فرزندان خود را تا مدرسه همراهی می کنند و هماهنگی این موضوع را باید از کم و کیف ساعت شروع و پایان کار و تحصیل انجام دهند. .
در نهایت چهارمین اشکال برجسته نسخه قبلی تغییر ساعت این بود که صرفاً برای اجرا در مدت زمان بسیار کوتاه دو هفته‌ای اختصاص داده می‌شد و این در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی، مدل‌هایی از ساعت‌های کار شناور در تمام طول سال یا در طول سال انجام می‌شد. نیمه پرترافیک سال اجرا می شود.
به‌طور متوسط در 80 درصد از ادارات مانند نیوزیلند، هلند، سوئیس، انگلستان، ایرلند و آمریکا، ساعت کار به صورت شناور و منعطف تعریف شده است که مطالعات مختلف نشان می‌دهد این مدل‌ها افزایش بهره‌برداری را نیز به دنبال داشته است. با این می‌توانم اینگونه تعبیر کنم که دولت‌های گذشته در ایران نسبت به تغییر ساعت کار به‌دست «دست به عصا» بودند و از تصمیمات جسورانه برای اجرا در بازه زمانی میان بلندمدت پرهیز می‌کردند.
اما امسال حضور نیروهای کار در چهار به اضافه یک طبقه به نحوی تنظیم می‌شود که می‌توان تا حد بسیاری از نگرانی‌ها را از ترافیک ترافیکی در معابر همزمان با بازگشایی مدارس کاهش داد. بر اساس تصمیمی که با دولت و تصمیم ستاد تصویب شده است، از اول مهر به مدت یک ماه، ساعت کارمندان اداره دولتی شناور می‌شود؛ به این ترتیب که آنها می‌توانند در یک بازه دوساعت بین ساعت 7 تا 9 صبح در محل کار خود حاضر شوند و به همان نسبت زمان خروج آنها از محل کار با تکمیل ساعت کاری موظف روزانه آنها می‌شود. از سوم شهریور امسال، اجرای طرح تغییر ساعت کار با هدف کاهش مصرف برق تا پایان ماه جاری، کارمندان بین ساعت 7:30 تا 14:30 در محل کار خود حاضر می‌شوند. اما با تصویب تغییراتی که ویژه مهرماه پیشبینی شده، آنها می‌توانند هفت ساعت کاری موظفی روزانه خود را به صورت شناور متناسب با بازه زمانی تعیین شده برای شروع کار، به انتخاب خود تنظیم کنند. به این ترتیب هم زمان شروع و هم پایان کار کارمندان به جای یک زمان ثابت، در یک بازه تعریف شده است و این یعنی تصمیم هم بر ترافیک صبحگاهی و هم بر ترافیک عصرگاهی اثر کاهش خواهد داشت. افزون بر این تغییر ساعت کار در چهار طبقه دیگر نیز به تصویب رسید که شامل کارخانه‌ها، بانک‌ها، دانش‌آموزان متوسطه و دانش‌آموزان ابتدایی است. این چهار گروه باید در ساعات 6، 6:30، 7:30 و 8:30 در محل کار یا تحصیل خود حاضر شوند. تغییر ساعت حضور ابتدایی‌ها و دبیرستانی‌ها در مدرسه یکی از ویژگی‌های ممتاز تصمیم‌گیری در کاهش ترافیک مهرماه است. همچنین دردسر هر ساله والدین شاغل این بود که عملاً با توجه به تعیین زمان ثابت برای شروع کار، برای رسیدن به محصلان خود به مدرسه و سپس حاضر شدن در محل کار دچار مشکل بودند و امکان تنظیم بهینه زمان را نداشتند. اما اکنون با توجه به شناور شدن واقعی ساعت کار، این امکان را دارد که به بهترین شکل، زمان انجام دو سفر صبحگاهی خود را برای رسیدن به فرزند خود به مدرسه و حضور در محل کار را تنظیم کنند.
بند طلایی مصوبه «ساعت کار شناور» در سال تحصیلی پیش رو، پیشنهاد دورکاری 20 درصدی کارکنان (معادل یک روز در هفته برای هر کارمند) است که باعث می شود حجم سفرهای کاری در همه روزهای هفته دست کم به مدت یک ماه کاشته شود. اسامی عامل عاملی برای شکستن مقاومت دولت‌ها در برابر دورکاری افراد بود و قطعاً این موضوع در کاری که دولت امسال با هدف مدیریت ابرترافیک مهر نشان داده، بی‌تاثیر نبوده است. اکنون این پیشنهاد را به دولت نهایی می‌رسد یا نه.
نکته قابل تامل این است که بر اساس اعلام تهران، نتایج یک ماهه این تصمیمات را اجرا خواهد کرد و تصمیمات بعدی را مشخص خواهد کرد. با این وصف می‌توان امیدوار بود در نتیجه‌بخش باشد که برنامه‌های ترافیکی که برای اجرا در تهران پیشبینی می‌شوند، پس از مهرماه نیز تمدید شوند.
دردسرهای پرواز با یک بال
بسیاری از شناورسازی ساعت کار با هدف استفاده از مدل‌های استفاده از سفر استفاده می‌کنند و این نسخه آزموده‌ای است که اگر به درستی اجرا شود، می‌توان نتیجه مطلوب را از آن امیدوار بود کسب کرد. اما مسئله این است که این فقط یکی از دو بال ترافیک در ابرشهرهای توسعه یافته دنیا به شماره می‌آید و از این بابت می‌توان آن را پاتک ناقص به ترافیک مهر ماه توصیف کرد.
بال دیگری که در کاهش بار ترافیک نقش اساسی دارد، تقویت فوری ناوگان حمل و نقل عمومی برای سرمایه بیشتر از سفرهای روزانه خودرویی است. طی چند سال گذشته ناوگان حمل و نقل با بی‌مهری مدیریت شهری و دولت، در نتیجه تعداد واگن‌ها و اتوبوس‌های سر پا به میزان چشمگیری کاهش یافته است. در حالی که اگر ضعف در نگهداشتن باعث شود حتی تنزل پیدا کند و در نتیجه میزان مصرفی از سفر با حمل و نقل عمومی کاسته شود.
بر اساس آماری که سیدجعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران اعلام کرد، در حال حاضر تعداد اتوبوس‌های فعال تهران به زیر 200 دستگاه رسیده و آمار سفر روزانه با این ناوگان به 800 هزار سفر تنزل یافته است. افزون بر این از حدود ۱۵۰۰ واگن متروی تهران، بیش از ۳۰۰ واگن خارج شده و بیشتر واگن‌های باقیمانده هم نیازمند تعمیرات اساسی (اورهال) هستند.
به این تعداد میلیون متر از سفرهای روزانه شهروندان تهرانی با عبور از پیک هفتم نسبت به گذشته بسیار اندک و حدود یک میلیون و 500 هزار تا یک میلیون و 700 هزار سفر است. این در حالی است که متروی تهران رکورد ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار سفر را در اوایل دهه ۹۰ ثبت کرده بود.
راهکار میانبری‌هاشمی برای تقویت فوری ناوگان حمل و نقل عمومی ارائه می‌شود، با تامین مالی یک‌هزار تومانی قابلیت اجرا دارد. رقمی که در مقایسه با بودجه بیش از 50 هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران، ناچیز به شماره می‌آید. بر اساس این پیشنهاد در صورتی که روزانه فقط یک واگن مترو اورهال شود، تا پایان سال می توان حدود 200 واگن را به ناوگان در حال تردد در شبکه مترو اضافه کرد که این اقدام با توجه به هزینه 3 میلیارد تومانی تعمیرات اساسی هر واگن، با حدوداً انجام شد. 600 میلیارد تومان اعتبار قابلیت اجرا دارد. همچنین هزینه اورهال هر دستگاه اتوبوس بین 300 تا 400 میلیون تومان است و به این ترتیب با توجه به وجود فنی فنی در این زمینه، می‌توان با اختصاص 300 میلیارد تومان به این امر، 700 دستگاه اتوبوس از رده خارج پایتخت را در یک بازه زمانی اختصاص داد. کوتاه‌‌مدت به خطوط بازگرداند. با این وصف حداکثر یک‌هزار میلیارد تومان اعتبار برای تقویت اورژانسی ناوگان مترو و اتوبوس کفایت می‌کند.
در صورتی که ناوگان تقویت شود، مدیریت شهری برای افزایش هزینه سفر با خودروی شخصی از طریق نرخ گذاری بر معابر با ارقام طی سال های آینده باز خواهد شد و از جذابیت سفر با خودروی شخصی به افزایش سفر با حمل و نقل عمومی كاسته می شود.
طرح شش ماهه به جای یک ماهه
به گزارش «دنیای اقتصاد»، حتی اگر هر دو راه حل جهانی حل معضل ترافیک در مقاطع اوج، به صورت تمام و کمال در تهران پیاده شود، باز هم یک گام با ایده‌آل‌ترین شکل‌های شکل‌های مختلف داریم. در بسیاری از شهرهای دنیا ساعت کار شناور در کل سال یا دست کم در نیمه پرترافیک هر سال اجرا می‌شود و به این ترتیب آسایش و آرامش امنیت می‌شود. پایان دولت و مدیریت شهری باز است و این احتمال وجود دارد که تصمیمات مربوط به آن تمدید شود. اما اگر به هر دلیلی تصمیم‌گیری شود نسبت به ساعت کاری صلب و خشک شود، عملاً این نسخه متری از ساعت کار شناور نیز به یک ماه محدود می‌شود و پس از آن از گره‌های ترافیکی به معابر بازخواهد گشت.
همچنین نتیجه مطالعاتی که پژوهشدهی آمار همزمان با ایام‌های مختلف در پایتخت داد، نسخه‌های هوشمند از انجام تغییرات کار را معرفی می‌کنند که بر اساس آن ادارات واقع در یک خوشه که به لحاظ موقعیت مکانی به همدیگر نزدیک هستند، بهتر است ساعت کار متفاوتی داشته باشد. هستند. بنابراین دولت می‌تواند در تصمیم‌گیری درباره ترافیک تهران به این سمت و سو حرکت کند.
